Doğal çiçeklerimiz

Yol kenarı doğal çiçekler, Ankara

Büyüyen şehirler ve ekonomik gelişmeyle birlikte pek çok inşaat ve yapım faaliyetlerimiz doğal arazilerin, verimli toprakların daralmasına ve bunların üzerinde yayılış gösteren doğal çiçeklerin geri dönüşümsüz bir şekilde yok olmasına sebep olmaktadır. Oysa ekolojik açıdan bakarsak şehirlerde sağlıklı bir yaşam sürmek, iklim değişikliğine adaptasyon sağlamak, tarlalardan verimli ürün almak, ağaçları korumak, doğal çiçekler ile onların nektar ve polenleriyle beslenen böcek dengesi ile mümkündür.

Bununla birlikte gelişen şehirlerde park ve bahçe peyzaj uygulamaları, yol kenarları ve refüjlere çim, çalı ve ağaç uygulamaları maalesef doğal çiçekleri koruyacak şekilde dizayn edilmemektedir. Halbuki ülkemiz, zengin bitki biyolojik çeşitliliği ile kıta özelliği gösteren çok güzel doğal çiçeklere sahiptir.

Şehir merkezlerinin dışına yayılan konutlaşma ve sanayileşme faaliyetleri buralardaki doğal çiçeklerin yayılış alanlarının yok olmasına yerine çoğunlukla ithal türlerle peyzaj uygulamaları ve çim kaplama yapılmasına neden olmaktadır. Benzer şekilde genişleyen yol kenarlarında da uygulanan peyzaj çalışmaları nedeniyle doğal çiçekler için sürekli olarak arazilerin daraldığını izleyebilirsiniz. Şehirlerde hepsi birbirine benzeyen parklar ve rekreasyon alanları oluşturulmakta, bölgeye özgü kendi doğal çiçeklerimizin, ağaç ve çalı türlerimizin varlığına gereken önem gösterilmemektedir. Özellikle çimlerle gelen istilacı bitki tohumları, doğal olarak yayılış göstermesi gereken doğal peyzajı ve ekolojik hizmetleri olan doğal çiçekleri yok etmektedir.

Doğal çiçeklerin yok oluşu, varlığı bu çiçeklerin polen ve nektarlarına bağlı olan, ekolojik açıdan meyve ve tahılların tozlaşmasını sağlayan, ağaç ve fidanlara zararlı böcekleri dengede tutan arılar ve kelebekler gibi yararlı böcekleri ortadan kaldırmaktadır. Böcekler ve larvaları aynı zamanda kuşların temel besinini meydana getirir. Çiçek ve böcek dengesi bozulan sahalarda böcekleri kontrol altında tutmak için kimyasal ilaçlama yapılmasına gerek duyulur. Çimler üzerinde baskın hale gelen alerjen tohumları olan bitkilerin rüzgarla havaya karışan polenleri ve tohumları insanlarda alerjik etki yaparlar. Doğal çiçeklerin tohum ve polenleri böcekler ve kuşlar vasıtasıyla kontrol altında tutularak alerjenlerden korunma sağlanır.

Yapılan bir araştırmada tarlaların etrafında doğal çiçeklerin yayılış göstermesinin tahıl kalitesinde artışa neden olduğu tespit edilmiştir. Doğal çiçeklere gelen arılar tozlaşmayı sağlayarak tarladaki ürün kalitesini artırmaktadır. Ayrıca, doğal çiçeklerin yaygın olduğu sahalarda görülen uğur böcekleri gibi bazı kınkanatlı böceklerin en önemli besinini bitki zararlıları oluşturmaktadır.

Doğal çiçekler mevsimine göre açarlar ve iklim değişikliğine adaptasyonları çok daha güçlüdür. Sulama ihtiyaçları yoktur. Su kaynaklarının azaldığı şehirlerimizde suyun korunması için doğal peyzajın korunması gerekir. Doğal çiçeklerin oluşturduğu çayırlarda yetişen otlar hayvan besini olarak da çok besleyici ve faydalıdır.

Oldukça geniş alanların kaplandığı çim sahaların sebep olduğu ekolojik sorunlar ile doğal bitki çayırlarının varlığı ile kazanılacak ekolojik yararların acilen analiz edilmesi ve bu konuda yasal tedbirler alınması gerekmektedir. İklim değişikliğinin ortaya çıkaracağı sorunlar ve iklim değişikliğine adaptasyon ancak doğal sistemlerin korunmasıyla sağlanabilir.

Tabiat ve İnsan dergisi 2014 Eylül sayısı