Kadim dostlar: Anıt Ağaçlar

Koca Katran Fotoğraf: Tamer Albayrak

Hani görmüş geçirmiş derler ya…Bizans, Selçuklu, Osmanlı İmparatorluklarının kuruluşuna şahit olmuş, İstanbul’un Fethi’ni görmüş, dünya savaşlarına üzülmüş, Çanakkale’de bir destanı izlemiş, bir ulusun kurtuluşuna sevinmiş, Cumhuriyetimizin kuruluşuna tanıklık etmiş ve daha nice geçmiş tarihsel olayın gözlemcisi, çok eski zamanlardan gelen dostlar onlar. Anıt Ağaçlar.

Bilimsel ve yasal olarak da onları anıt ağaç yapan bu tarihsel tanıklıkları, yöre kültürü ile bütünleşen hikayeleri. Kütahya, Domaniç’te Osmanlı Devletini kuran Osman Gazi'nin bebekliğinde, ninesi Hayme Ana tarafından dallarına salıncak kurularak avutulduğu rivayet edilen 750 yaşında bir karaçam olan “Mızık Çamı”, yöre halkı tarafından kutsal sayılmış, tabiat haricinde tahribat görmemiş, 1980 yılında hayati fonksiyonlarını tamamen yitirmiş, 1988'de de şiddetli bir rüzgâr neticesi yıkılmış. Halen görenleri hayretlere düşürmeye devam etmektedir.

Çığlıkara Tabiatı Koruma alanında yaşayan 2000 yaşındaki Koca Katran, 1700 yaşındaki Aslan Ardıç, Antalya’nın Kumluca ilçesinde 1700 yaşında Dibek Sedir, Finike ilçesinde 800 yıllık Şah Ardıç ve bu yıl tescili yapılan Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethinin ardından fermanıyla Ereğli'ye dikilen ve “fetih çınarları” olarak adlandırılan 550 yıllık 8 çınar ağacı gibi pek çok ağaç Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullarınca anıt ağaç olarak tescillenmektedir.  

Kocaman gövdelerini el ele tutuşarak sarmaya çalıştığımız, göğe yükselen boylarına bakarken başımızın döndüğü, dallarının gölgesi altında huzur bulduğumuz bu görkemli mirasımız günümüzden geleceğe nelere tanıklık edecek… Yangınlar, asit yağmurları, daha fazla tarla alanı, arazi ve kereste elde etmek için neslinin hızla yok oluşuna mı?  Bu yok edilişin aslında insanoğlunun da yok oluşu ile aynı olduğuna mı?

Dünyada artan nüfus her geçen gün kaynakların da aynı oranda tüketilmesine neden oluyor. Bu yıkımdan karasal biyolojik çeşitliliğin %80’nini barındıran orman ekosistemleri büyük ölçüde etkileniyor. Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen 2011 Uluslararası Orman Yılı’nın sonuna gelirken anıt ağaçlarımızın nezdinde tüm ağaçlara ve ormanlara sahip çıkmanın geçmişimizin tanığı bu kadim dostlarımıza karşı sorumluluğumuz olduğunu hiçbir zaman unutmamalıyız…

Tabiat ve İnsan dergisi Aralık 2011 sayısı