Düşün.Ye.Koru

5 Haziran Dünya Çevre Günü’nün 2013 yılı teması gıda israfının çevre üzerine olan olumsuz etkilerine odaklanmıştır. Bu kampanya kapsamında Birleşmiş Milletlerin (BM) yayınladığı dikkat çekici rakamlara bir göz atalım.

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) her yıl dünyada 1.3 milyar ton gıdanın israf edildiğini, aynı zamanda her 7 kişiden birinin akşam yatağına aç yattığını ve her gün 5 yaşın altında 20.000’den fazla çocuğun açlıktan öldüğünü kaydetmektedir.

Gezegenimiz şimdi 7 milyar olan ve 2050 yılına kadar 9 milyara ulaşacağı tahmin edilen insan nüfusunu hayatta tutmaya çabalarken FAO dünyada gıda üretiminin üçte birinin israf edildiğini bildirmektedir. Gıda israfı hem kaynakların tüketilmesi hem de çevre üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle çok ciddi bir sorundur.

Yediklerimizi israf etmenin anlamı bu yiyeceklerin üretimi aşamasındaki tüm girdilerin de israf edilmesi anlamına gelmektedir. Sürekli artan gıda talebi karşısında üretim için gerekli olan su, enerji, arazi, gübre ve ilaç kullanımı da aynı oranda artmaktadır. Böylece doğal kaynaklarımız bir yandan gereksiz yere tükenirken bir yandan da hızla kirlenmektedir. Bitkisel ve hayvansal atıklar ve organik çöplerin bozuşması ise sera gazlarından biri olan metan gazının atmosferde artmasına ve iklim değişikliği sorununa katkı yapmaktadır.

Çöp alanlarında biriken israf edilmiş tonlarca yiyecek atıkları bozuşarak hastalıkların yayılmasına, bu hastalıklarla mücadele için tonlarca kimyasalın kullanılmasına ve beraberinde sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Çöp sahalarındaki yiyeceklere erişen yaban hayatındaki kuşlar ve diğer canlılar da olumsuz yönde etkilenmektedir. Kuşlar ağaçlardaki larva ve böceklerle beslenerek bunları kontrol altında tutarlar, bitkilerin tohumlarının taşınmasını ve çimlenmesini sağlarlar. Çöp sahalarından kolayca beslenen kuşlar artık ekosistemdeki bu rollerini kaybederler. İnsan ve yaban hayvanlarının çatışması da yine çöp sahalarına beslenmek için inen hayvanlar arasında görülür.

Alışkanlıklarımızın ve davranışlarımızın sonucunda yok olan ve dengesi bozulan ekosistemleri yeniden tesis edemediğimizden her ortaya çıkardığımız sorun için çok daha pahalı, başka ekolojik sorunlara gebe ve kendimizi yok oluşa sürükleyen yeni çözümler üretiyoruz ya da ürettiğimizi zannediyoruz. Oysa ki çözümü zaten bize her türlü sağlıklı hizmeti sunan doğal ekosistemleri korumak, kollamak ve yok etmemekte aramalıyız.

İsraf etmeyerek ve daha az tüketerek doğayı, kendimizi ve geleceğimizi koruyabileceğimizi düşünelim. Yeterli miktarda kullanabileceğimiz kadar yiyecek satın alalım. Tabağımıza yiyeceğimiz kadar besin koyalım. Yiyecekleri saklama süreleri ve kurallarına uygun olarak muhafaza edelim. Geleneksel ve modern gıda saklama yöntemlerini öğrenelim. Yiyeceklerimizi israf etmeyecek şekilde pişirelim.

Bugün yemeğimizi yerken düşünelim, yiyelim ve çevremizi koruyalım. Dünya Çevre Gününüz Kutlu Olsun!

Tabiat ve İnsan dergisi 2013 Haziran sayısı